Mae astudiaeth yn datgelu bylchau critigol yn rôl gwlyptir wrth liniaru newid yn yr hinsawdd.

Mae ymchwil, yn cynnwys Prifysgol ��ɫ��, wedi rhoi goleuni newydd ar sut mae carbon deuocsid (CO₂) - y nwy tŷ gwydr pwysicaf sy'n cyfrannu at gynhesu byd-eang - yn effeithio ar y cylch carbon (C) byd-eang ac yn cael ei effeithio gan y cylch carbon byd-eang, yn enwedig trwy ecosystemau daearol megis gwlyptiroedd.

Cafodd yr astudiaeth ryngwladol, a gynhaliwyd gan yr Athro Emeritws Chris Freeman o Brifysgol ��ɫ��, ei chyhoeddi yn

Yn y papur, mae’r Athro Chris Freeman wedi cyd-ysgrifennu erthygl o'r enw Two decades of improved wetland carbon sequestration in northern mid-high latitudes are offset by tropical and southern declines, ynghyd ag awduron o Academi Gwyddorau Tsieina, ac Université Paris-Saclay, Gif-sur-Yvette, Ffrainc

Mae’r Athro Chris Freeman, sy’n Athro Emeritws yn yr Ysgol Gwyddorau Amgylcheddol a Naturiol ym Mhrifysgol ��ɫ��, wedi cyd-ysgrifennu’r erthygl a gyhoeddwyd yn ddiweddar yn Nature Ecology & Evolution, sef un o brif gyfnodolion gwyddonol y byd.

Mae'r astudiaeth yn mynd i'r afael â bwlch mawr yn y ddealltwriaeth o sut mae gwlyptiroedd yn cyfrannu at ymdrechion i liniaru’r hinsawdd neu’n rhwystro’r ymdrechion hynny, yn enwedig o dan amodau dŵr sy’n newid. Mae'n gwneud hynny gan ddefnyddio dysgu peirianyddol, data maes helaeth, a setiau data lluosog.

Mae ymchwil yr Athro Freeman ym Mhrifysgol ��ɫ�� yn canolbwyntio ar gylchu carbon. Mae ei waith yn fwyaf adnabyddus am ei ddisgrifiad o fecanwaith sy’n adnabyddus fel clicied ensymig mawndiroedd ac am arsylwi tuedd gynyddol mewn crynodiadau carbon organig hydoddedig dyfrol.

Yr Athro Chris Freeman — Professor Chris Freeman

I’r rhai ohonom sy’n ymchwilio i fawndiroedd y gogledd, mae wedi bod yn galonogol gweld bod y mawndiroedd hynny wedi bod yn cipio mwy a mwy o CO2 bob blwyddyn ac, felly, eu bod wedi bod yn ein helpu’n ddiysgog i osgoi effeithiau gwaethaf cynhesu byd-eang. Felly roedd yn hynod bryderus sylweddoli bod yr holl waith da hwnnw'n cael ei danseilio gan ddirywiad annisgwyl yn faint o CO2 a gipiwyd gan fawndiroedd y trofannau a de'r byd.”

Yn amlwg, rydym wedi cymryd yn ganiataol ers gormod o amser y gall mawndiroedd y gogledd ein hachub rhag cynhesu byd-eang trychinebus. Os gellir dileu 20 mlynedd o'u manteision o ran diogelu'r hinsawdd o achos dirywiad mewn mannau eraill yn y byd, yna mae'n ymddangos ein bod wir wedi cael ysgytwad bod angen i ni wneud mwy i gyflawni ein rhwymedigaethau o dan yr Agenda Sero Net.

��ɫ��

Chwilio