����ɫ��

Dr Anastasia Zaponidou (Prifysgol ����ɫ��)

Ar 17eg Mehefin 1911, dim ond wythnos cyn coroni’r Brenin Siôr V, gorymdeithiodd cannoedd o grwpiau a oedd yn dadlau dros ryddfreinio menywod ar draws Llundain i ymgyrchu dros y bleidlais. Ymhlith y rhai a oedd yn bresennol roedd May Henrietta Mukle (1880-1963), a elwid yn “selor benywaidd fwyaf y byd”, gan ddilyn baner Adran y Cerddorion o Gynghrair Rhyddfreinio’r Actoresau ochr yn ochr ag artistiaid enwog eraill.
Er gwaethaf cyfranogiad gweithredol Mukle yn y mudiad dros y bleidlais i fenywod a'i hymgyrch agored gydol oes dros fenywod yn y proffesiwn cerddoriaeth, mae naratifau'r wasg boblogaidd am ei gyrfa ar y pryd ac ers ei marwolaeth wedi anwybyddu'r agwedd arwyddocaol hon ar ei bywyd cerddorol.
Bydd yr erthygl hon yn olrhain gweithredaeth gerddorol May Mukle a'i chwiorydd, a oedd i gyd yn gerddorion proffesiynol, gan sefydlu eu cysylltiad â'r mudiad dros y bleidlais i fenywod cerddorol yn ogystal â sefydliadau a oedd yn eiriol dros ryddhad proffesiynol menywod cerddorol. Bydd yr erthygl yn gofyn: sut roedd y cerddorion proffesiynol hyn yn ymwneud ag ymgyrchu dros y bleidlais i fenywod ym Mhrydain ddechrau'r ugeinfed ganrif a sut y gwnaethant gyfrannu at ryddhad proffesiynol menywod? Trwy archwilio dogfennau archifol, gan gynnwys papurau newydd, adroddiadau blynyddol a phethau byrhoedlog eraill o gymdeithas, bydd yr erthygl yn ceisio ateb y cwestiwn hwn, gan roi cipolwg unigryw ar weithgareddau'r chwiorydd. Yn olaf, bydd yn codi cwestiynau ynghylch y gwahanol ffyrdd y gallai cerddorion gyfrannu at weithredu rhyddhad menywod, o ongl wleidyddol ac o fewn y proffesiwn cerddorol ei hun.